CHALTUAHREMA LEH ZANGÊNI


                 Ziaktu: Biaktea Hillu Ralte



Chaltuahrema hi a pian kum, ni leh thla hriat theih a ni tawh lo. A hrechiang ber tura ngaih A nu lah chu Chaltuahrema pian hnu lawk hian a boral zui mai avangin han zawh ngaihna a awm der bawk si lo. Amah enkawl seiliantu a pi, Khûpkawii lah chu țawngtheilo a ni bawk si. A hria tih chu a mitmeng leh chetzia-ah a hriat theih reng a, mahse a sawi thei bawk si lo. A kutte chu hêti hian a'n tikawi vel a, ram lam kawh zauh zauh pah chuan a hmui te chu a'n tikum vel a, mahse hriat ngaihna a awm der bawk si lo. Chaltuahrema pian hun chu hriat mai a harsa ta riau.

Mahse, vanneihthlak deuhin Chaltuahrema pian ni hian a pa, Chhûmpiana chuan fapa a neih hriatrengna'n an khanchhukah hruihrual a lo vêt kual hlauh mai le. A rang a rangin chhungkua an inpun khawm nghal a, khualkhua-a pasal nei a nî, Pi Mankhumi pawh an chah haw hial. Chhungkua an kim ta maw tihah chuan Chhumpiana'n Chaltuahrema pian ni hriatrengna'na khanchhuka a hruihrual veh chu an han en ta a. Mahse, awmzia a awm lo hle. Han en ngial paw'n engtik kuma veh nge anih tih hriat ngaihna a awm hlawl si lo. An hmuhchhuah chhun chu 'A ung tawh hle' tih chu a ni ngawt a. A pa Thanhlira, a pa u pawh chuan unaua upa ber nimahse a ngaihna a hre bik vak lo a ni ang, chil lem ri uk chung chuan, "Ung tawh tak a ni." a ti leh ringawt țhin. A ngaihna a vang ta riau mai.

Țhenawm khawvengte thurawn angin an khaw Midil Sikul Zirtirtu chu an pun ta ngawt a. Zirtirtu Tv. Hranglawma hi khawpui chhuak a ni a, khawkhat tlangvalah pawh terikawtawn kekawr ha hmasa ber a ni. Ngaihsan a hlawhin thil pawh hre hle tura ngaih a ni a, mahse tuma'n an zawt ngam em em lo. Zirtirtu Tv. Hranglawma chuan uluk takin khanchhuka hruihrual invêt chu a'n thlek vel a, Chaltuahrema chhungte chuan chil lem khalh khalh chungin an lo thlir dauh dauh hlawm. Pu Thanhlira erawhin chil lem na chang pawh a lo hre ve lo a, a lo hmuam khawl țun tawh a, a hriatchhuah rual rual chuan a'n lem khulh a, a zak ru viau nghe nghe. Pawnlamah pawh chuan chanchin ngaichangin țhenawm hnaivai leh pa hawkdak zual chu an awm laih bawk a, rinthu an lo sawi nasa ve hle.

Rei tawk fang hruihrual invêt a thlek vang vang hnu chuan Zirtirtu Tv. Hranglawma hmelah chuan beidawnna hmel a rawn lang țan ta tlat. Hruihrual khanchhuka invêt ringawt chu a hun hriat a har em bawk a ni. Khanchhuk ațanga rawn chhuk pah chuan Zirtirtu Tv. Hranglawma chuan zawi sap hian, "Suihtaka suih anih khi." a ti ngawt a, a chhuak ta daih a. An hril a hai tlang viau mai. Chaltuahrema pian ni chu hrechhuak thei lo turah an inngai titih der tawh. Zirtirtu Tv. Hranglawma tak pawh chu a hril a haiin a zak ru viau a. Chaltuahrema pian hun a hrechhuak thei ta lo chu pawi a tiin khawtlang mipuite'n an ngaihsanna pawh kiam deuh duak turah a ruat a, a lung lam lam te chu a chhe ta deuh a.

Beidawng ru angreng tak chuan chhungkua chuan an țhu țhap a. Pi Khûpkawii lah chuan hria tih hriat tak mai hian a kut chu a ti kawi țu țu țhin, chutih pah chuan pawnlam chu a kawk zauh zauh bawk . An vai chuan an thlir țhap a, uluk taka a chezia an thlir ngial pawh chuan hriatbelh an nei lo hle. A nî, Pi Mankhumi pawh chuan Chaltuahrema pian hun chu an hrechhuak dawn lo nia hriain an khaw lama haw zai a rel ta a, a thuamhnawte chu a Satha-ipah chuan a khung mawlh mawlh a. Mahse, chutihlai tak chuan upaho titi ațangin Chaltuahrema pian ni chuan venglai thirdeng Bengtawia Sepuiin No a hring tih chu an hre leh ta. An beng a verhin beiseina thar an nei leh a, Pi Mankhumi pawh chuan a thuamhnawte chu a phawrh leh vek a, Pu Thanhlira pawh chu chu thu chuan a barakhaih ngang a ni ang, a chil lem tur chu a lem țhelh phah a, a hrawkah tangin a khuh zui ta bawrh bawrh a.

Mahse, chanchin ngaihvena an han zawh chian hnu chuan Bengtawia Sepui no hrin chu a thi nghal tih an hrechhuak a, chumi kum vêk chuan Sepui pawh chu an lo talh daih mai a lo ni. Bengtawia lah chuan a Sepuiin no a hrin kum leh a Sepui talh kum chu a lo hre tawh bik si lo. A sawi theih zawng chu, "Ka Nu santen kum kha chu a ni loin ka hria !" tih chauh a ni bawk si. A nu lah chu a boral tawh lehnghal a, bei a dawng țan leh ta riau mai. Mahse, Bengtawia se talh ni chu Upa Dênghnûna'n a hria tih an hriat hnu chuan Upa Dênghnûna hmu tur chuan an kal ta nghal a.

Upa Dênghnûna pawh chuan sawi theih a lo nei tlem hle. Uluk taka a ngaihtuah vang vang hnu leh a Deiri bu hluite a'n hai chhuah hnu pawh chuan hriat belh a nei bik chuang lo. A sawi theih zawng chu, "Bengtawia Se talh ni chuan Khuangzika nen kan inhmu ngei mai." tih te chauh chu a ni. Pan man a awm loh rual rualin kawng zawng a la ping bik em lo e.

Khuangzika chuan a la hre mial maithei a sin tiin Khuangzika chu biak a'n tum leh a. Mahse, vanduaithlak takin Khuangzika chu engtik kum emaw-ah khan a lo boral tawh chu niin. Chinchang hre deuh an han zawh kual hnu pawh chuan hriat theih a tlem hle a, an hriat theih zawng chu, 'Khuangzika thih ni chuan ruah tlem a sur.' tih mai chauh chu a ni si. Chu chuan awmzia a nei loin Chaltuahrema pian hun hriat chhuahna'n a pui thui lo hle.

Upa lam chinchang hre deuh an han zawh kual hnu pawh chuan bei a dawng ta riau mai a. Pu Saingêna chuan Chaltuahrema pian lai chu Thingsemim par hun lai niin a hria a. Mahse, A nî Pi Mankhumi chuan a la par lo deuhin a hre bawk si. Chutiang chuan chhungkua leh țhenrualțhate chu an buai ru khawp mai a. Mahse, chanchin lawmawm dang an hre leh ta. Mual veng Putar, Pu Thangdura chuan Chaltuahrema pian kum chu Pu Kaplira ke sah kum a ni tih a sawi thei leh ta tlat. Pu Kaplira nen hian Luangpawl ram an nei dun a, ri pawh a vâng kham zawngin an kham nghe nghe tih nen lam a sawi theih danah a hrechiang tih a hriat a, rinhlelh rual a ni ta lo.

Pu Kaplira hmu tur chuan Pu Thanhlira ho chuan an kal leh ta a, Pu Chhumpiana pawh chuan a zui ve bawk. Pu Kaplira chu a lo biaktlak fumfe tawh lo hle a. A ke sah kum an han zawh te chuan nawi nuai chung chuan, "Êee... Ka lo sat a ni maw ?" a ti liam vel mai mai a, a ngaihna a vang leh pek hle. Mahse, Luangpawl neih kum, Pu Thangdura nen in inri lai khan tia an han hrilhfiah hnu chuan tlem chuan a zia ta deuh. Khabe sai hlak hlak chung chuan, "Luangpawl neih kum ... kan vaua Vaube par mawizia tak kha aw...Sânglawmi nu hian hmu ve se ka ti țhin. Kan thlang mualah Rokhawma'n a vât ve zuk a, hâl lohin a chhuahsan leh a...a lei a tak lo e a tia lawm...." tih vel mai mai chu a riat kawi pui takah chuan beidawng takin an haw leh ta a.

Chinchang hre tura an ngaih zawng zawng an zawh kual hnu pawh chuan Chaltuahrema pian hun thuah chuan hmasawnna a awm lo hle. Pi Mankhumi pawh tukin khan an khaw lamah a liam leh tawh nghe nghe. Mahse, chutihlai chuan Sipai Dârthira chhuți a rawn haw ta hlauh mai le. Ani zawng Sipai hial a ni bawka a hre thei mial maithei a sin tiin bei nge sei rundung tih changchawi chuan an han pan leh ta nge nge a.

Sipai Dârthira chuan Khaki kekawr-bul, Sipai rawng uk ngei mai chu a lo ha zaih a. Tawnzau var, a rei tawh em avanga uk vek tawh chu hain a Khaki kekawr-bulah chuan a bilh lut zaih bawk. Leikapui lera din to pah chuan a ha chu a lo nawt phuan suah suah a, a ha nawhna hlo phuan, leika hnuaia a chhak chu naupangho chuan ngaisang takin, chil lem khalh khalh chung chuan an lo bial tuau tuau a. Zik uan uan pah chuan a kekawr dawr chu a pawt hawng a, leikapui ler ațang chuan kawmthlangte Di inchung chu a zun khum ta to to a. Naupangho chuan zung thui thei an ti hle.

Sipai Dârthira chuan a hriatchhuah theih mai an beisei avang chuan lamkal tirin Pi Mankhumi haw ta chu an umzui tir leh a. Zingkara chhuak kha niin kawnglakah va um phain tukțhuan ei kham zet zawtah chuan a rawn thleng ve leh mai a. Hmanhmawh tak chuan Sipai Dârthira te In lam pan chuan a tlan chho ve leh ta nghal a. Chaltuahrema pian hun hre loa haw ngawt kha a hreh ve hle a, a pasal Pu Siamhleia paw'n a lo dem viau thei tlat. Thu a inhmuh fuh loh phei chuan mâkchhiat hial pawh tawk thei niin a inhria a. Beiseina sang tak nen, Sipai Dârthira chuan hrechhuak thei ngei se ti rilru vawng vawng chung chuan a lut ve leh ta rawih a. Thil awmzia leh an buai dan te, hre tur nia an hriat zawng zawngte an zawh kual hnu pawha Chaltuahrema pian hun an hriatchhuah theih loh dante chu Sipai Dârthira chu an hrilh ta lêng a, Sipai Dârthira pawh chuan puih ngei chu țha-a hriain hriatchhuah sak ngei pawh a tum hle. Thingpuisen a vei tlak karh karh hnu chuan Chaltuahrema pian kum, ni leh thla chu a chhut țan ta a.

Mahse, Dârthira chu Sipai lâi nimahse atan pawh chuan Chaltuahrema pian hun han chhutchhuah mai chu a harsa ve hle. A ngaihtuah thui tak tak hmain a ngaihna a hre lo nghal titih der chu a ni. An țêning laia Pathum hmun an zir chu a'n hrechhuak zawk a, Pathum hmun chu a'n sawi ta zar zar a. Mahse, pathum hmun thumah chuan a theihnghilh ta tlat. Reingial a beih hnu pawh chuan a hrechhuak thei ta lo a. Theihnghilh lo se chuan Chaltuahrema pian hun chu chhutchhuak thei ngeiin a inring.

Beidawng tak chung chuan an haw leh ta a. Tihngaihna dang tumah chuan an hre hlawm tawh lo. Ngawirenga khanchhuka hruihrual invêt leh a pi, Pi Khûpkawii kut tikawm thlir ngawt bak chu tih theih a vang ta viau mai. Pu Thanhlira pawh chuan unau zinga upa ber ve lêm, engmah tihtheih neih si loh chu hrehawm a tiin a inthiam lo hle a. A khat tawk chuan hrawkbawk tawlh rawk khawpa chil lem khulh pah chuan khanchhuk chu a melh rulh a, "Un chu a ung țha tawh maw le." a ti leh ringawt țhin. Pu Chhumpiana lahin a fapa pian ni pawh hre loa a awm mai chu hrehawm a tiin a zak thar hnuhnawh a. An nu, Chaltuahrema nu Pi Zaikhuangi chu a ngai tharin a țap fup fup reng bawk. Pi Mankhumi lah sawi tawh angin Chaltuahrema pian hun hre loa a haw mai chuan an pa-in a lo dem viau thei a, mâkchhiat hial tawk thei a ni bawk si. Amah Chaltuahrema lah chuan chutia a pian hun an hre thei ta mai lo chu a tuarin a rilru a na hle a, "Ka piang ve lo a niang." tiin khumah a mu tau deuh bar tawh bawk.

Hre tura an ngaih Upa lam deuh te, Zirtirtu Tv. Hranglawma mai bakah Sipai Chhuți Dârthira te hial an beidawn tawh si avang chuan tihtheih awmin an hre tawh lo a, Pi Mankhumi pawh chu hreh tak chung chuan haw turin a insiam leh mek tawh. Mahse, chutihlai chuan vengthlang hmeithai Pi Lâwmruaii chu a rawn lut hlawl a, Chaltuahrema pian ni chuan a fanu Zangêni pawh a piang ve tih thu chu a rawn sawi ta tlat mai le. Chu thu lawmawm tluka hlimawm chu an tan chuan a vang viau ngei ang. A lawmna'n a pute chhung nen Zupâwl sa an chhum a, chhungkuain an eikhawm tihte thlenga Pi Lâwmruaii chuan a sawi takah chuan rinhlelh rual a ni ta lo.

Pi Mankhumi pawh chuan a thawmhnaw a khung fel tawhte chu a la chhuak leh ta vek a, Pu Thanhlira pawh chuan a chil lem tur chu a lem țhelh leh palh ang tih hlauin a chhak ta daih a, an hlim hle mai. Chanchinte chhuichiangin an han inzawt chiang vel a, engkim chu a chiang thawkhat ta hle. Zangêni Pu, Pi Lawmruaii pa Pu Sêlvunga pawh chu an han zawt chiang nghal a. Pi Lawmruaii sawi ang ngei chuan Zangêni pian ni chuan a lawmna'n Zupâwl sa chu an chhum ngei thu chu a sawi ve leh tak avang chuan a chiangin rinhlelh rual a ni ta lo.

Tunah chuan Chaltuahrema pian ni-ah buaina tur engmah a awm ta lo. Chaltuahrema pian ni chu, Zangêni pian ni a ni.


                           ** THE END **

Comments

Popular Posts