SIR ROKHAWMA - 2

                Ziaktu: Biaktea Hillu Ralte

                         BUNG 2-NA

      RANGKACHAK SANA BO CHU

A kutzungțanga țhutthleng khawn rik kauh kauh pah hian a kut lehlam chuan thingpui no chu a dawm vang a. Thingpuife-danna ka neih loh avang chuan thingpui-ah chuan Mizo thingpuife ngei chu kezungpui tin tiah tiah chuan an lâng duai duai hlawm a. Thingpuife chhem lên duai duai pah chuan hmui kum phut chuan a zuk dawt ri hruih țhin a. Mahse, thingpuife lah chu a dawt rual rual chuan an rawn phei leh duak țhin. Chutianga thingpuife a hmui lama rawn phei chu zei fahran hian a hmui chunglam chuan a lo nawr let zauh a, chutih pah chuan a dawt ri hrâih zel bawk a. Chutiang taka thingpui in zei leh pui chu ka la hmu ngai hauh lo.

Muangchanga a ipte ațanga zozial lak chhuah pah chuan a irh zui uk uk a. A meizial țankai pah chuan a han hip vang vang a, a khu chu a ka chhungah chawhpawlh kual vel niawm tak chuan a biang chu a'n tipuar kual vel a. A chezia muangchang lutuk chuan min tihmanhmawh tak zet zet tawh. Chutah muangchanga mi rawn melh pah chuan, "Duhtak Masawm, nizan zanlai pelh tawh lamah khan thawm danglam deuh emaw, eng e maw hriat i nei mial lo maw ?" a ti ta nge nge a. Ka ngaihtuah ngial pawh chuan thawm emaw hriat ka nei lo hle mai. Nimin lam ka hnathawk ka chau deuh nen nizan kha chu ka mu hma hle a, ka mutuiin mang bo țhak khawpin ka muhil anih kha. Loh theih lohin a turtu a nat zawk em avangin zingah ka harh leh chauh a ni si a. Engmah ka hriat loh thu sawi pah chuan eng thil nge ni reng reng tih chu ka zawt ta a.

Thawk lak halh pah chuan, "Aâ...eng lo ania... Nizan khan i inchungpa, i inluahnapa Rangkachak Sana khi a bo a lawm maw le!" a ti ta a. Mak ti tak chung chuan, "Chu...min ringhleh deuh e law?" ka lo ti let ha a, ka thin lah chu a rim titih der mai lehnghal. Sir Rokhawma chuan muangchanga țhutthleng nghenchhan nghen paha țhut awn diai pah chuan, "Khaih khaih ... ringhlel dah lo e le.. Hriat i neih takin tih thu hla-ah ka rawn pan mai che a ni e. Ni e, i inchungpa Pu Sânglawma hi khawkhat chhuak kan ni a, ka mi hriatchian tak mai a ni. Nizan khan a leng haw hmain hei; inhnuai i bang ațang hian leihlawn dawhin tu emaw chu a lawn chho a, tukverhah lutin a Rangkachak Sana, a pu rochun chu an ruk sak ta a ni awm e." a'n ti leh charh charh a.

Ka thaw chu a veng deuh huai a. Mahse, Pu Sanglawma'n rangkachak sana a lo nei khiau mai chu mak ka ti khawp mai. Rethei leh harsa ve tak nia kan hriatte pawh hian thil hlu eng e maw tak chu an lo kawl ru fir fer dawn anih hi ka ti rilru nuap nuap a. Ka thingrem mawng chu ka mitthla-ah a rawn lang zawr a, chutah chuan hmana Junior department kan nih laia kaikim lawmman atana Certificate min pek, ka hlut em vang pawh ni loa Upa Suakkhuma'n a hming Upa Suakkhuma tih turah Upa Suakkhauma tia a ziak avanga ka dahțhat leh Thanliana naupan lai thlalak, tilte langa a țhutna ka ruk, a hmuh ka hlauh em avanga ka dahțhat te mai chauh chu an awm ve ran a ni si a.

"Hawh teh khai, i peih chuan i kawmthlang vel hi han en vel chhin ang hmiang, engtin nge kan rukru pawh chu a chet reng reng tih kan hre thei mial maithei a sin." tih pah chuan a zi mar uan uan a. Nizan lama chawhmeh țhing ka la ngah avangin chaw chhum chauh hmabak ka ni bawka ka hmanhmawh lem loh bakah hetiang rukruk thil lian lutuk mai leh a chhuitu tur Sir Rokhawma chetla vel ka hmuh chak avang pakhat chuan 'Ni e maw le' tiin ka lo chhang var a. A tho țuih țuih a, pawnah inzui chhuakin kawmthlang lam pan chuan kan inzui thla ta a.

Thil danglam vak hmuh tur a awm lo hle mai. Tukverh zawnah chuan ka meizial bung paih darh deuh niai chu hmuh tur a awm a. Mahse, Sir Rokhawma erawhin ka hmuh ang leh ka thlir ang ngawtin a thlir lo tih hriat tak mai hian a ipte ațanga Enlenna phawrh chhuakin lei lam chu a bih ta ngat ngat mai a. A ngaihna ka hre loin eng vak nge hmuh tur awm chuang ka hre lo hle. A chezia a mak em avang chuan ka dinna ațang chuan amah chu ka lo thlir ta ngawt a.

A enlenna hmanga lei bih reng chung chuan a kuta a hmawlhte ken chuan lei chu a thai a thai a, muangchangin a kal kual pah reng bawk. Hnim karah chuan eng emaw hi a hawh rak rak a, a hmawlhte chuan Chengkawl hip ruah tawhna chu a rawn thai chhuak hlawl a. A enlenna hmanga chu chengkawl chu a bih fe hnu chuan la kangin a'n hnim zauh a, thawk lak halh pah chuan, "Hmmm... Tlawng chengkawl ngei a ni, kar hnih liamta vel ami anih hi. Hei chuan he Rangkachak Sana bo thuah hian țangkaina a nei lo." tih sup pah chuan a paih ta daih a. Engtin nge Tlawng chengkawl anih a, kar hnih liam ta ami ani tih a hriat ngawt theih dan chu mak ka tiin ka awih lo hle a. Nakinah hun thawl zawkah la zawh ngei chu ka tum ta a.

A piah deuhah chuan kal pheiin eng emaw a hmu fuh leh ngei tih hriat tak chuan a bur nghal chat a. Chu thil zet zawng a thluak khawih che lawih tham a ni ngei ang le, leiah chuan țhingțhiin hmai lei si lek lek, hnai set sawtah chuan a enlenna nen chuan a bih ta ngar ngar mai a. Rei tawk fang a bih hnu chuan a rawn rum chhuak nghut a, nuih suk paha mi rawn melh zawr pah chuan Savun kawnghren Buckle leh a kawnghren Savun bung chu a kawrchung ipte-ah chuan a ak ta hmak a. Chutah chhaklamah chuan a sawt chho leh thurh a, hnim kar chu a keu zui leh ta duk duk a. A chezia muangchang ka tih em em kha tunah chuan a danglam ta hle mai. A thluak khawih che tham thilah meuh chuan Keite țuanțha ang maiin a mit latu lamah chuan a phe zak zak mai a ni. Chhaklama a sawt chho te pawh chu Uțawk sawh ang thurh ni loin, a Chinghne chho sawh tharh a ni zawk mah. Hnim kar ațang chuan Thing Leihlawn, in chungte ta, an kawt zawl sira an tun țhin ngei chu a rawn chawi chhuak ta a. Keite sa seh hlawhtling, lawm em em ang mai hian mi rawn melh pah chuan a nui var var a, a nuih zawng chuan a hnar chu a er ngawk ngawk mai a, a mak ka ti viau mai.

A enlenna hmang chuan lei ațanga en chhoin In bang vel chu a thlek chho vang vang a. Chutah, duhtawk a ngah ta ani ngei ang, a enlenna chu a ipteah ak țhain mi rawn melh zawr pah chuan, "Duhtak Masawm, kan chho tawh dawn em ni ang...tunah chuan kan misual chu a mei hmawr kan man țhelh thuak thuak ta, rinai takin a awlsam dawnin ka hria." a han ti a. Kawnghren chhia leh Leihlawn hmuh vang ngawta misual mei hmawr han man țhelh nghal thuak thuak mai chu mak ka tiin a ngaihna ka hre lo hle. Engpawhnise, amah Sir Rokhawma berin a tih miau si chuan a ni chu a ni phawt ang a. Engmah dang sawi ta lo chuan ka In luahah bawk chuan kan inzui lut leh ta a.

Muangchanga zial te a zuk vang vang hnu chuan a tho hluai a, in chhung dungah chuan a vei tuak ta sek mai a. A kutzungchala a khabe khawn kauh kauh pah chuan a heh hnuailam chu a pet leh fan fan țhin bawk a. A ngaihtuahna chu a kal ding hle niah ka ruat a, tihbuai ka duh loh avang chuan chaw chhum chu ngawirengin ka siam mawlh mawlh a. Thawklehkhatah a rawn nui chhuak ta hawk hawk a, "Duhtak Masawm, Sherlock Holmes-a ka ang ve viau lo maw ?" a rawn tichhuak hlawl a. A sawi takah chuan an te pawh a an ve deuh roh thu chuan ka lo chhang mai a. A ni chuan, "Khatianga ka'n vei kual vel khan ang dawn riauin ka inhre pek a, ka'n tichhin anih kha. Tak a, țin zai ka'n rel phawt ang e. Tih tur i neih lem loha i hman chuan mi rawn tlawh ve ta che. He case hi a bul ațangin i hre ta sa sa, a tawp thleng law law pawh i hre duh ngeiin ka ring. Pu Sanglawma te chu ka tlawh tawh lo phawt mai ang, vawiin atan chuan ka duhkhawp ka hmu ta bawk a, a țul leh ka la kal leh mai ang." tiin a address te a sawi hnu chuan a chhuak ta a.

Niminah ka inhlawhna-a kan pu ber, en chiang mang hlei loin vai helper emaw tiin a tukkhumah ka ben sak avangin ka hna ațangin min ban bawk si a, tih tur leh inhlawhna dang ka hmuh bawk si loh avang leh chu Rangkachak Sana bo thu chuan ka rilru a fan hneh em avang chuan chhunlama Sir Rokhawma va hmuh chu ka tum ta a. Kei parawl thiam pawh nei lo hian ram tan hian tihtheih ka neih loh em avang hian a theih ang anga vai velh hi ram tana ka duty-ah ka ngai ve hmiah a. Vai ka velh avanga ka tuar anih paw'n pawi tihna ka nei lo a, tunah pawh vai chu beng chiah lo mah ila vai ben ka tumna lama kan pu ka ben avanga ka hna ațanga ban ka ni hi pawi ka ti hauh lo, ram leh hnam tana ka tawrh ve na-ah ka ngai hmiah. Tute emaw, khawi emaw lai hmun leh ram mipui hma-a ram leh hnam hmangaih thu leh tawrh pawh inhuam thu sawi dum dum, an hmangaih ram sum avanga zunthlum vei hlauhawm khawpa thau ta luar ho ai chuan theih ang tawka vai lo velh mai hi ram leh hnam tan țangkai zawkah ka ruat tlat pek a. Chutiang tur tak pawh chuan ka thinlung hi ka sawh nghet sauh sauh țhin.

Tukțhuan ka ei kham hnu chuan ka insiam sawk sawka Sir Rokhawma hmu tur chuan chhuah ka tum ta a. Ka kal hmain eng nge chanchin chiang ni reng reng tih hriat pah duh chuan inchungte inah chuan ka lut kawi hmasa a. Chhungkaw kimin an lo awm țhap a, an lo nguai hlawm viau mai. Chanchinte ka zawh hnu chuan nu ber chuan tihian a sawi ta a, "Mamipa hi Tlawng kam Zirlai Pawl senior Adviser anih avangin nizan khan Committee turin a chhuak a, an committe hi an rei țhin em avangin kawngka hi kan kalh mai țhin a, a lo hawnah min kaitho mai țhin. Nizan pawh khan a rawn tlai leh pek hle a, nghah chi a ni dawn lo e tiin dar 12 rik hma deuh khan ka mut san a. Ka chau deuh nen ka lo muhil thuai a. Chutia ka muthilh lai chuan thlanglam tukverhah hian thawm ri rawk ka hria a, ka tho nghal vata room ațangin ka chhuak nghal a. Chutihlai chuan tukverhah chuan thawm a ri leh khut khut a, ka tlan thla nghal a. Tukverh chu a lo inhawng a, mi pakhat i in sira liam phei zuai hi chu ka hmu hman. Ka hlau lutuk chu ka ding khur hlak hlak a, eng nge tih tur pawh ka hrethiam lo. Ka harhchhuah meuh chuan kawngka chu Mamipa hian a rawn sawi dawt dawt a, min lo ko mawlh mawlh bawk. Kawngka chu ka han hawn ta a...... I pa Sanga lah chu Tlawngkam Zirlai Pawl Committee e ti lo chuan zu rim a rawn nam tha tha lehnghal a. Thil awmzia ka sawi hnu chuan thil bo a awm nge awm lo kan en fel a, chutah chuan I pa Sânga hian a Rangkachak Sana, A pu rochun chu a bo thu a hre ta a ni." tia sawi pah chuan a hmela hlauthawng hmel la awm chu a hmuh theihin amah pawh chuan thup a tum hle tih a hriat.

Chutiang taka thil hlu chu an dahțha tawk lo em ni tiin ka'n zawt hram pek a. Pi Ramdini chuan vin angreng tak chuan, "A nei tih pawh kan hriat loh hi. A bo-a kan hre ve chiah. Kan khawsak harsat tehreng nen hian hetiang thil hlu hi bo leh mai mai turin a lo kawl tlat ania. I pa Sanglawma lel lul hi chu, a nupui leh fate rethei leh mangang hi hmuh nuam a ti a ni ang e." a tita hmak hmak a. An fanu Țhuamtei pawh chuan, "Dik chiah.... Ka Pa em em hi chu..hmanah te khan lo hralh daih la tunah te chuan dinhmun kang takah kan ding nimai tur. Sikul te pawh ka la kal chhunzawm thei ang a, ka kal chakna em em BAGHA HIGH SCHOOL ah te khan ka kal thei nimai tur." a lo ti ve barh barh bawk a. Pu Sânglawma chu a rum nghut a, "Khangte chu ka Pu min rochun a ni a. Ro te chu kawlțhat chi a lawm, kawl țhat loh ten Ro a ni nang. Kawl țhat kha a hlutna a ni mai, Ro tirala hralh ching dingchhuak ka hre lo." a lo ti ve nghut bawk a. Awm rengna chi nia ka hriat loh bakah chanchin Sir Rokhawma hnen ațanga hriat thuai thuai ka chak em avang chuan ka chhuahsan ta thuai a, Sir Rokhawma In lam chu ka pan ding ta nal nal a.

Sir Rokhawma awmna chu kan veng piah mai anih avang chuan ka thleng har lo hle a. Dawr kawta tlangval lo țhu khawm laih chu a In awmna lai tak ka zawt a, kan piah deuha mi inhnuai chep ve hmel tak chu min kawhhmuh a, lawmthu hrilh pah chuan chulam chu ka pan ta a. Sir Rokhawma In luah chu a panna a mawng angreng hle a, step thui tak chhuk a ngai a, step tawpah pawh chuan thui angreng tak chhuk a la ngai cheu. Khup dursuih thla uih uih chung chuan a In chu ka thleng thla ve ta rawi(h) a.